Hoe gaan kinderen en jongeren om met rouw?

Kinderen rouwen anders dan volwassenen, maar kunnen wel dezelfde gevoelens, zoals verdriet, boosheid, schuldgevoel ervaren. Om zin en betekenis te geven aan het verlies van bijvoorbeeld een dierbare, is het nodig om te kunnen begrijpen dat de dood definitief is. Vaak is dat bij jonge kinderen nog niet zo. Zij kunnen zich nog niet altijd volledig uiten met woorden en vertellen wat ze denken, voelen en doen. Daardoor ervaren zij het verlies anders en komt het echte besef pas als het kind ouder is. Oudere kinderen voelen vaak de verantwoordelijkheid om het verdriet van anderen te verlichten.

Rouwen in stukjes

Kinderen rouwen in stukjes. Dit doen ze om niet overspoeld te raken. Het lijkt soms alsof ze niet rouwen. Of ze vertonen gedrag dat niet als rouwgedrag herkend wordt. Ze kunnen ‘sneller’ schakelen tussen het een en het ander. Het ene moment hebben ze plezier en op het andere moment zijn ze intens verdrietig. Een soort slingerbeweging, tussen verdriet en aan de andere kant plezier, herstel en toekomstgerichtheid, waaruit veerkracht ontstaat.

Omdat kinderen nog volop in ontwikkeling zijn, verandert daarmee hun kijk op het leven en bekijken ze het verlies steeds opnieuw door een ‘vernieuwde bril’ die past bij hun (ontwikkelings-)leeftijd. Dat wordt ook wel her-rouwen genoemd. Het is belangrijk om het verlies telkens opnieuw bespreekbaar te maken, passend bij de ontwikkelingsleeftijd van het kind.

Dubbele bescherming

Er kan na een impactvolle gebeurtenis een beschermende beweging ontstaan tussen kinderen en ouder(s.) Ook wel de ‘wet van de dubbele bescherming’ genoemd. Kinderen ‘voelen’ vaak de spanning en wirwar van emoties en merken dat alledaagse rituelen anders zijn. Of dat ouders (tijdelijk) emotioneel minder beschikbaar zijn, doordat ze zelf intens met rouwen bezig zijn. Soms kunnen kinderen en jongeren hun rouw dan tijdelijk (on)bewust parkeren tot ze zich veilig genoeg voelen om het verdriet te uiten. Zij willen hun ouder(s) dan niet belasten met hun verdriet of de ouder verdrietig maken met hun vragen, zoals: “wie brengt mij nu naar school?” of “Hoe gaan we de boodschappen betalen?” Andersom beschermen ouders ook hun kinderen door bijvoorbeeld belangrijke informatie niet te delen.

Begeleiding en ondersteuning

Voor jou als ouder en/of opvoeder kan het soms erg lastig zijn om, naast je eigen rouwproces en de dagelijkse opvoeding, met het rouwproces van je kind(eren) om te gaan. Kei-JIJ kan jou en jouw kind(eren) hierbij begeleiden en ondersteunen en biedt een plek waar zij (en jij) hun verhaal en gevoelens kwijt kunnen. Ook om te zorgen dat jullie niet vastlopen. Per kind is de begeleiding anders. Want de wijze waarop kinderen reageren op rouw en met rouw omgaan hangt samen met de ontwikkelingsfase van het kind, zijn/haar persoonlijkheid en de (normen en waarden) cultuur binnen het gezinssysteem. Lees meer hierover bij rouw en (ontwikkelings-) leeftijd.

Vastlopen in het rouwproces

Het kan zijn dat het verlies zó moeilijk te behappen is, dat jouw kind vastloopt in het rouwproces of daarin verstoringen kent. Kinderen geven dat vaak zelf niet aan. Er kunnen wel signalen zijn, die mogelijk aangeven dat het rouwproces vastloopt. Al zijn kinderen ook veerkrachtig en hebben ze soms de tijd nodig om de balans “terug” te vinden.